Pierwszych wzmianek o kreatynie nalezy szukac w XIX wieku, kiedy to w 1832 roku francuski chemik Chevreul odkryl nowa substancje w miesie i nazwal ja kreatyna (z greckiego „kreas” – mieso). Jednak dopiero na poczatku lat dziewiecdziesiatych XX wieku zaczelo byc glosno o kreatynie w sporcie. Badania kliniczne wykazaly, ze kreatyna znaczaco zwieksza sile oraz wytrzymalosc.
Stopniowo popularnosc kreatyny rosla. Obecnie jest ona jednym z najczesciej uzywanych suplementów stosowanych w kulturystyce. Jest substancja podobna do bialek, zbudowana z trzech aminokwasów: metioniny, argininy oraz glicyny. Niewielkie ilosci kreatyny przechowywane sa w komórkach miesniowych, a jej rola sprowadza sie do wytwarzania i przenoszenia adenozynotrójfosforanu (ATP) tzw. glównej czasteczki odpowiedzialnej za produkcje energii.
Juz po kilku dniach stosowania kreatyny, miesnie staja sie wieksze i bardziej “napompowane” - jest to efekt zwiekszenia ilosci kreatyny w miesniu o okolo 50%. Dochodzi wtedy do szeregu reakcji, które powoduja, iz komórki miesniowe wchlaniaja wiecej wody. Zwiekszona objetosc komórki wywoluje napiecie wewnatrzkomórkowe, a organizm odbiera to jako sygnal anaboliczny - tym samym pobudza miesnie do przyrostu masy oraz sily. Efekt stosowania kreatyny to natychmiastowa poprawa wydolnosci organizmu, dzieki której dluzsze, intensywniejsze treningi przyspieszaja budowanie miesni oraz przyczynia sie do zmniejszenia ilosci tkanki tluszczowej.
Dzieki wytrwalej pracy naukowców w celu udoskonalenia kreatyny powstalo kilka jej form:
• Monohydrat
To najbardziej popularna, najtansza forma kreatyny. Wystepuje zarówno w postaci proszku jak i kapsulek, a charakteryzuje sie dosc duza retencja wody, a co za tym idzie wzrostem masy ciala. Standardowo dawkuje sie ja w dawkach okolo 5-10gr dziennie, podzielonych na dwie porcje.
• Jabłczan (Tri-Creatine Malate)
Jabłczan kreatyny, to substancja powstajaca w wyniku reakcji kreatyny z kwasem jablkowym, który jest naturalna substancja posredniczaca bioraca udzial w cyklu Krebsa, co oznacza, ze odgrywa kluczowa role w procesie produkcji energii w organizmie. W porównaniu do tradycyjnego monohydratu, jabłczan kreatyny cechuje sie wyzsza przyswajalnoscia, stabilnoscia i anaboliczna efektywnoscia. Jest takze lepiej rozpuszczalny w wodzie, co oznacza duzo szybsze wchloniecie do krwiobiegu i błyskawiczny transport do komórek miesni, a w konsekwencji znacznie wiekszy przyrost masy miesniowej. Standardowe dawkowanie równiez waha sie w granicach 5-10gr dziennie w dwóch dawkach dzielonych. Warto tez zauwazyc, ze retencja wody jest tu nieco nizsza.
• Cytrynian (Creatine Citrate)
Cytrynian kreatyny - to unikalne połączenie kreatyny z posrednikami cyklu Krebsa (w celu podniesienia rozpuszczalnosci i przyswajalnosci biologicznej molekuły kreatyny). Cytrynian kreatyny znacznie wydajniej przemienia sie w postac aktywna - fosfokreatyna, poniewaz czasteczki cytrynianu dostarczaja atomów wodoru (równowazników redukujacych) do łancucha oddechowego, co wzmaga wytwarzanie, fosfokreatyny. Dawkowanie nie odbiega od poprzednich zwiazków, retencja wody na poziomie jabłczanu.
• Creatine Ethyl Ester
Jest obecnie najbardziej zawansowana formułą kreatyny. Proces estryfikacji pozwolił na maksymalne zwiekszenie stabilnosci kreatyny w kwasnym srodowisku soku zoładkowego, dzieki czemu znaczna ilosc przyjetej kreatyny dostaje sie do krwiobiegu w niezmienionej formie i nie ulega przemianie do nieaktywnej kreatyniny. Ponadto ester etylowy kreatyny posiada duzo wieksza rozpuszczalnosc w srodowisku lipidowym niz monohydrat kreatyny, co bezposrednio wplywa na znacznie wydajniejszy transport kreatyny przez blone komórkowa do wnetrza komórki miesniowej. Efektem globalnym jest duzo lepsze wykorzystanie przyjetej kreatyny, mozliwosc stanowienia mniejszych dawek substancji czynnej oraz calkowicie zahamowanie gromadzenia wody podskórnej w trakcie stosowania cyklu kreatynowego. Dawkowanie: 8-10gr dziennie, w dawkach dzielonych.
• Kre-Alkalyn
To najnowsze dziecko producentów odzywek kreatynowych. W terminologii fachowej, jego unikalnosc wiaze sie ze znacznie wieksza biodostepnoscia: Naukowcy zaobserwowali, ze za przemiane kreatyny w kreatynine odpowiadaja jony wodoru (H+). Im wiecej tych jonów pozostaje w mieszaninie z czasteczkami wody (H20), tym wieksza kwasowosc roztworu, czyli nizsze jego pH, bo kwasowosc srodowiska mierzona jest ujemnym logarytmem stezenia wodorów. Poniewaz fundamentalne prawa przyrody nakazuja kazdemu srodowisku dazyc do stanu równowagi, dlatego tez roztwory wodne daza do zrównowazenia proporcji pomiedzy jonami H+ i czasteczkami H20. I tak, w przypadku wysokiego zakwaszenia, czyli nadmiaru H+, czasteczki H20 pobierane sa przez roztwór ze wszystkich, znajdujacych sie w nim zródel.
Takim zródlem moze byc kreatyna, jezeli akurat znajdzie sie w roztworze.
Sposoby zabezpieczenia kreatyny przed przemiana do kreatyniny polegaja albo na zabezpieczeniu jej konców wiazaniami z innymi substancjami, jak np. w jablczanach albo zmieszaniu jej z alkaliami - zwiazkami usuwajacymi ze srodowiska jony wodoru.
Krótko mówiac jest to zwiazek, który nie ulega przemianie w nieaktywna kreatynine, dzieki czemu jest w calosci wykorzystywany przez organizm. Zalecane dawkowanie to okolo 6gr dziennie.
Na koniec slów kilka o tak zwanych, ‘stackach kreatynowych’
Stack, czyli zestaw, to po prostu suplement, w którym polaczono wiele róznych zwiazków kreatyny, w celu zmaksymalizowania ich dzialania. Dodatkowo wzbogacone sa o róznego rodzaju dodatki – glutamine, srodki wzmagajace przemiany azotowe, neuromobilizatory, transportery kreatyny itp.